VISAO MISAO OBJECTIVO HAKSESUK BOLA FH KKN HOME FH LPV ARTIGOS FH MUZIKA LIA MENON FH RESPONDE

20180407

Komunikadu de Imprensa husi RENETIL - Dame, Estabilidade, Seguransa, Soberania no Unidade Nasional

Komunikadu de Imprensa husi RENETIL

Dame, Estabilidade, Seguransa, Soberania no Unidade Nasional

Timor-Leste tama daudaun ba eleisaun antesipada. Eleisaun nu’udar dalan prinsipal ba povu atu uza sira nia direitu demokratiku ho livre no direitamente iha prosesu atu hili sira nia reprezentante sira.

Timor-Leste hasoru ona eleisaun lejislativa dala haat no agora tama ba dalimak. Eleisaun lejislativa 2007 la’o iha ambiente ida ne’ebe turbulentu, no nia prosesu nakonun ho violensia. Eleisaun 2012 la’o iha ambiente ida ne’ebe relativamente pasifiku liu, maibe sei mosu mos violensia pontual no irregularidade balun. Eleisaun, 2017, la’o iha ambiente ida dame, no tuir observador eleitoral sira, inklui RENETIL, preenxe duni kriteriu ba eleisaun ida demokrátiku, livre no justu. Partidu Politiku sira sadik malu ho programa deit, no hasees a’an hosi atake pasoal hasoru malu. Kampanye politika hosi Partidu sira hala’o tuir dalan ne’ebe la perturba orden publiku, no la ameasa harmonia sosial entre apoiante hosi partidu sira.

Progresu hosi ambiente konflitu ba ambiente dame ne’ebe ita observa iha eleisaun lejislativa tolu tui-tuir malu ne’e hatudu Partidu Politiku sira no sira nia apoiante sira hahu ona haburas no hametin kultura politika ida ne’ebe maduru liu. Moris ona konxiensia ida katak buat ne’ebe importante liu iha prosesu eleisaun maka Partidu sira atu hato’o sira nia hanoin ba dezenvolvimentu no futuru nasaun nian, hodi eleitor sira mos tetu no desidi sira nia eskolla, iha ambiente ida dame no livre. Ambiente dame iha eleisaun mos aumenta no hametin povu Timor-Leste nia karakter ne’ebe hadomi dame. RENETIL haree faktor sira ne’e hanesan kondisaun importante ba Timor-Leste atu fó hakat ida maka’as liu tan iha ninia jornada ba dezenvolvimentu no libertasaun du povu.

Maiski la’o iha ambiente ida ne’ebe pasifiku no demokratiku duni, rezultadu eleisaun lejislativa 2017 aprezenta dezafiu boot ida ba partidu politiku sira, tanba laiha Partidu ida maka bele konvense eleitor sira no hetan votu maioria ne’ebe naton atu harii Governu estavel ida. Dezafiu ida ne’ebe iziji Partidu sira atu engaja iha dialogu politika hodi hetan formatu ida ukun hamutuk. Infelizmente, dialogu politika ne’e rezulta deit iha koligasaun frajil ida, ne’ebe ikus mai naksobu no obriga Prezidente da Republika hodi disolve Parlamentu Nasional no dekreta Eleisaun Antesipada.

RENETIL respeita desizaun ba Eleisaun antesipada hanesan mekanizmu demokratiku ida ne’ebe hatur iha Konstituisaun. Maibe RENETIL lamenta katak Eleisaun antesipada ne’e mai ho kustu sosial no ekonomiku ida todan ba Nasaun no Povu Timor-Leste. RENETIL lamenta ho retrosesu boot iha kultura politika ne’ebe kamada politika no apoiante partidu sira koko haburas iha tinan sanulu resin nia laran, tanba deit animu a’as atu kaer ukun. Atake no rivalidade pessoal hahu’u domina debate publiku, em vez de diskusaun ho ulun malirin kona-ba programa politika entre partidu sira.

Sosiedade Timorense sei rekupera hela hosi kanek ne’ebe funu libertasaun nian husik hela. Iha RENETIL nia haree, ida ne’e rekere katak pratika politika iha Timor-Leste loloos halo tuir dalan ida ne’ebe la buka atu halo kro’at liu tan divizaun iha sosiedade nia le’et. Maibe, RENETIL observa katak hahu kedas hosi desizaun atu rekorre Eleisaun antesipada hanesan dalan atu sai husi impase politika, fenomena ida kontrariu maka mosu. Lider partidu politiku sira la baruk atu halo pratika sira ne’ebe buka halo kro’at liu tan diverjensia iha sosiedade nia leet.

Iha fulan hirak ikus, Timor-Leste mout tiha iha rivalidade politika ida la saudavel, to’o la iha posibilidade ba Timor-oan sira atu hamutuk hodi selebra vitoria politika ida signifikativu teb-tebes hodi asina tratadu ba delimitasaun fronteira matirima ho Australia.

Fenomena hirak ne’e hamosu preokupasaun boot ida mai RENETIL ho Eleisaun antesipada ne’ebe mak atu hala’o iha fulan Maiu. Paz ne’ebe Timor-oan sira konsegue harii hafoin krize 2006 bele naksobu fali karik hahalok politiku sira ne’ebe iresponsavel dadaun ne’e kontinua nafatin.

Nune’e, Resistência Nacional dos Estudantes de Timor-Leste (RENETIL) apela ba:

1. Lider politika, partidu politika ho ninia apoiante sira atu:
  1. Tahan-an, hasees an husi pratika politika ne’ebe hafahe sosiedade Timorense;
  2. Para ho hahalok soran no fahe lider politiku sira ka fahe no soran ema rezistensia sira;
  3. Engaja iha kontestasaun politika ho respeitu ba ema ka grupu politiku selu-seluk;
  4. Respeita grau de konfiansa ne’ebe povu fó tuir rezultadu eleisaun nian, no simu ho nakloke grupu seluk nia vitoria politika. Eleisaun ne’e ezersisiu demokratiku regular ida, nune’e derrota iha eleisaun ida la signifika fim da história no fim do mundo;
  5. Promove dialogu no kooperasaun hodi garante interese nasional ne’ebe a’as liu interesse partidu sira nian, hametin nafatin dame no estabilidade hodi lori dezenvolvimentu no prosperidade ba Povu Timor-Leste.

2. Organizasaun Rezistensia tomak hodi kaer metin nafatin idealizmu no espiritu funu ba ukun-rasik-an nian:
  1. Hametin soberania Timor-Leste nian;
  2. Hametin unidade nasional no respeita pluralizmu politika. Timor ida de’it ba Timor oan tomak.

3. Povu Timor-Leste tomak atu:
  1. Hotu-hotu kontribui nafatin ba dame, estabilidade, seguransa no unidade nasional nebe buras no metin ona;
  2. Hatudu nafatin maturidade politika no la monu iha tentativa sira ba violensia nian;

4. Membru RENETIL hotu-hotu iha partido nebe de’it hodi kuda nafatin espiritu RENETIL nian nebe kaer metin Unidade Nasional no evita halo deklarasaun sira diskriminativas, defamatorias, rasistas, provokatórias nebe la kontribui ba dame, estabilidade no Unidade Nasional.

RENETIL nudar organizasaun estudantil Rezistensia nian, prontu atu serbisu hamutuk ho povu tomak no ho Partidu hotu-hotu, prontu serbisu hamutuk ho Partidu ka Koligasaun nebe sei manan eleisaun no kaer governu tuir mai hodi lori Timor-Leste ba futuru nebe moris iha dame, hakmatek no diak liu tan.

Viva RDTL!
Viva Povo Timor-Leste!
A Luta Continua!

Díli, 6 Abril 2018

Francisco JMF Belo Lires
1º Vise Sekretáriu-Jeral

Nota: Komunikadu de Imprensa nebe RENETIL hasai no ohin le'e iha Konferensia de Imprensa, ninia kontiudu la diferente ho Karta Aberta nebe RENETIL haruka ba Partido ho Koligasaun sira nebe atu tuir Eleisaun Antesipada. Iha diferensa de'it mak iha Karta Aberta laiha apelo ba Membru RENETIL sira hanesan iha Nº 4.

Sem comentários:

Enviar um comentário

Nota: só um membro deste blogue pode publicar um comentário.